دسته‌‌بندی عواقب گناهان به روایت امام سجاد

1-آنان که نعمت ها را دگرگون می سازند
ان الذنوب التی تغیر النعم: البغی علی الناس، و الزوال عن العاده فی الخیر واصطناع المعروف، وکفران النعم، وترک الشکر؛ قال الله تعالی: «ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بأنفسهم»:
گناهانی که باعث تغییر نعمت حق بر عبد است عبارت است از: ستم بر مردم، از دست دادن حالتی که مورث انجام خوبی است، تعطیل کردن نیکی به مردم، کفران نعمت و ترک شکر؛ خداوند می فرماید: «پروردگار، حال هیچ قومی را دگرگون نخواهد کرد تا زمانی که آن قوم حالشان را تغییر دهند».

2-آنان که پشیمانی می آورند

و الذنوب التی تورث الندم: قتل النفس التی حرم الله؛ قال الله فی قصه قابیل حین قتل اخاه فعجز عن دفنه: «فأصبح من النادمین»، و ترک صله الرحم حین یقدر، وترک الصلاه حتی یخرج وقتها، وترک الوصیه و رد المظالم، و منع الزکاه حتی یحضر الموت و ینغلق اللسان:
گناهانی که باعث پشیمانی و ندامت است: ریختن خون انسانی که خداوند آن را حرام فرموده؛ حضرت حق در داستان قابیل که در مقام کشتن برادرش هابیل برآمد و از دفن وی عاجز ماند می فرماید: « پس از قتل از طایفه ی نادمین شد»، و ترک صله ی رحم در زمان قدرت، و ترک نماز تا وقت بگذرد، و ترک وصیت، وترک رد مظالم، و منع کردن زکات تا وقت حضور مرگ و بسته شدن زبان.

3- آنان که نعمت ها را از بین می برند

و الذنوب التی تزل النعم: عصیان العارف، و التطاول علی الناس، الاستهزاء بهم، و السخریه منهم:
گناهانی که باعث زوال نعمت است: با علم و عرفان به گناه مرتکب گناه شدن، تعدی و تجاوز به حقوق مردم، ریشخند کردن انسان ها، خوار نمودن افراد.

4-آنان که روزی های قسمت شده را کم می کنند

و الذنوب التی تدفع القسم اظهار الافتقار، و النوم علی صلاه العتمه، و عن صلاه الغداه، واستحقار النعم، وشکوی المعبود عزوجل:
گناهانی که نمی گذارد نعمت به انسان برسد: اظهار فقر و احتیاج، خواب ثلث اول شب که باعث از دست رفتن نماز است، خوابیدن تا قضا شدن نماز صبح، کوچک شمردن نعمت، وشکایت و گلایه از حضرت معبود عزو جل.

5-آنان که آبروها را بر باد می دهند.

و الذنوب التی تهتک العصم: شرب اخمر، ولعب القمار، وتعاطی ما یضحک الناس، و اللغو، والمزاح، وذکر عیوب الناس، و مجالسه اهل الشرب.
گناهانی که باعث پرده دری می گردد: شراب خواری، قمار بازی، انجام کاری که به ناحق مردم را بخنداند (دلقک بازی)، کار بیهوده، شوخی بی جا، گفتن عیوب مردم، و معاشرت با شرابخواران.

6-آنان که بلا نازل می کنند

و الذنوب التی تنزل البلاء: ترک اغاثه الملهوف، وترک معاونه المظلوم، وتضییع الأمر بالمعروف، و النهی عن المنکر:
گناهانی که باعث نزول بلاست: ترک فریاد رسی نسبت به انسان دل سوخته ی گرفتار، وترک یاری مظلوم، و ضایع کردن امر به معروف و نهی از منکر.

7- آنان که موجب شماتت دشمن می شوند

و الذنوب التی تدیل الاعداء: المجاهره بالظلم، و اعلان الفجور، و اباحه المحظور، و عصیان الاخیار، والانقیاد الی الاشرار:
گناهانی که باعث پیروزی دشمنان است: آشکار را ظلم کردن، معصیت در برابر همگان، حلال دانستن حرام، سرپیچی از خواسته ی نیکان، اطاعت از بدکاران.

8-آنان که مرگ زود هنگام می آورند

والذنوب التی تعجل الفناء: قطیعه الرحم، والیمین الفاجره و الاقوال الکاذبه، و الزنا، وسد طرق المسلمین، وادعا ءالامامه بغیر حق:
گناهانی که باعث مرگ زودرس است: قطع رحم، سوگنددروغ، گفتار به کذب، زنا، بستن راه مسلمین، و ادعای بی جای رهبری.

9-آنان که امیدها را به ناامیدی تبدیل می کنند

و الذنوب التی تقطع الرجاء: الیاس من روح الله، والقنوظ من رحمه الله، و الثقه بغیر الله تعالی، والتکذیب بوعد الله:
گناهانی که باعث قطع امید از رحمت حق است: ناامیدی از رحمت حضرت رب، دلسردی از عنایت حق، تکیه به غیر پروردگار متعال، تکذیب وعده ی الهی.

10-آنان که هوا را تیره و تار می سازند

و الذنوب التی تظلم الهواء: السحر و الکهانه، والایمان بالنجوم، و التکذیب بالقدر، و عقوق الوالدین:
گناهانی که باعث تیره شدن فضاست، سحر و جادوگری، عقیده به این که ستارگان در سرنوشت دخالت دارند، تکذیب مقدرات الهی، و عاق پدر و مادر شدن.

11-آنان که پرده دری می کنند

و الذنوب التی تکشف الغطاء: الاستدانه بغیر نیه الأداء، والاسراف فی النفقه، و البخل علی الأهل و الأولاد و ذوی الارحام، وسوء الخلق، و قله الصبر، و استعمال الضجر و الکسل، و الأستهانه بأهل الدین:
گناهانی که باعث برداشته شدن پرده ی حرمت بین حق و عبد است: وام گرفتن با نیت بازنگرداندن، اسراف در خرج، بخل ورزی نسبت به اهل و اولاد و خویشان، بدخلقی، کم صبری، استعمال تنبلی و کسالت، توهین به اهل دین.

12-آنان که مانع قبولی دعا می شوند

و الذنوب التی ترد الدعاء: سوء النیه، و خبث السریره، والنفاق مع الاخوان، وترک التصدیق بالاجابه، و تأخیر الصلاه المفروضه حتی تذهب أوقاتها، و ترک التقرب الی الله عز وجل بالبر و الصدقه، و استعمال البذاء و الفحش فی القول:
گناهانی که باعث عدم استجابت دعاست: بدی نیت، آلودگی باطن، دورویی با برادران دینی، باور نداشتن اجابت دعا از جانب حق، تاخیر نماز واجب تا از بین رفتن وقت آن، ترک نیکی هایی که سبب تقرب به حق است، ترک صدقه، ناسزا و فحش در گفتار.

13-آنان که باران را قطع می کنند

و الذنوب التی تحبس غیث السماء: جور الحکام فی القضاء، وشهاده الزور، وکتمان الشهاده، ومنع الزکاه و القرض و الماعون، وقساوه القلوب علی اهل الفقر والفاقه، و ظلم الیتیم والأرمله، و انتهار السائل ورده باللیل: (1)
گناهانی که باعث حبس باران است: ستم داوران در مسأله ی قضاء، شهادت به ناحق، کتمان شهادت، منع زکات و قرض، منع اشیایی از قبیل ظرف، فرش و اثاث و آن چه مردم و به خصوص همسایگان بدان نیازمندند، سخت دلی نسبت به اهل فقر و فاقه، ستم بر یتیم و بیوه زنان و تهی دستان و بیچارگان، راندن سائل به قهر و تلخی، رد کردن حاجتمند به وقت شب.

پی نوشتها:

1) معانی الاخبار، مرحوم صدوق ص 270-271.